Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Lubiążu

Kościół Wniebowzięcia NMP w Lubiążu
Foto Galeria Wrzesień 2012

to nieczynna perła sztuki barokowej i mauzoleum Piastów śląskich. Znajduje się w kompleksie opactwa cysterskiego w Lubiążu. Kościół jest budowlą 3 nawową o układzie bazylikowym, wykonany z cegły i piaskowca. Wzniesiony na planie krzyża łacińskiego z trzynawowym i trójprzęsłowym prezbiterium otoczonym prostokątnym obejściem. Budynek ma 3 osiową fasadę w tym dwie wieże o barokowych hełmach. Całość utrzymana w kolorze piaskowym, jedynie w trzeciej kondygnacji drugiej osi obramienie lekko błękitnawe.
Pierwszy kościół klasztorny datuje się na 1208 r. Na przełomie XIII i XIV wieku został on powiększony, z tego okresu pochodzi sklepienie gwiaździste. Od północnego wschodu do kościoła przylega kaplica książęca wzniesiona w 1312 r. na planie krzyża greckiego, którego każde z ramion zamknięte jest poligonalnie. W jej wnętrzu znajdowała się nagrobna tumba księcia Bolesława III Legnicko-Brzeskiego zwanego Rozrzutnym. Obecny wygląd świątynia uzyskała w końcu XVII wieku, kiedy to pod kierownictwem Matthiasa Steinla dokonano przebudowy na styl barokowy. Przebudowa ta gruntownie zmieniła charakter świątyni. Nawy boczne przykryto nowymi sklepieniami krzyżowymi bez żeber, zniszczono gotycką fasadę zachodnią, budując na jej miejscu obecną bogatą fasadę z dwiema wieżami, kryjącą przedsionek. W 1700 roku przy północnym ramieniu transeptu wzniesiono Kaplicę Loretańską.
W okresie II wojny światowej kościół podobnie jak cały pocysterski kompleks został całkowicie ogołocony przez Niemców. Wyposażenie wraz z wspaniałymi stallami anielskimi Matthiasa Steinla pocięto na kawałki i wywieziono do Lubomierza oraz Krzeszowa, gdzie zostały ukryte, a skąd po wojnie powędrowały dalej do wielu miast w Polsce np. Stężycy oraz Siedlec.
Dzieła zniszczenia ostatecznie dokonali Rosjanie, którzy splądrowali oraz rozgrabili znajdujące się pod kościołem krypty, w których do dziś dzień spoczywa 98 zmumifikowanych ciał książąt, opatów oraz zasłużonych zakonników cysterskich. Ich trumny zostały zniszczone a ciała porozrzucane, obecnie z całą pewnością udało się zidentyfikować tylko ciało Michaela Leopolda Willmanna.
Z oryginalnego wystroju utrzymanego w stylu bujnego baroku przetrwały tylko mensy ołtarzowe oraz fragmenty rzeźb ołtarzowych. Większa cześć obrazów śląskiego Rembrandta została wywieziona do Warszawy gdzie znajdują się do dziś. W szalonych poszukiwaniach skarbów przez Rosjan, tumba w kaplicy książęcej została zniszczona przez wrzucenie do niej granatu. Ostatecznie udało się ją odrestaurować na początku lat 80., obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.

Opactwo Cystersów w Lubiążu