Autor Witryny/Website by: Leszek Zdrach, Autor fotografii/Photographs by: Leszek Zdrach, Kontakt/Contact: leszekzdrach@gmail.com
Rodzinna Turystyka Aktywna
e-przewodnik turystyczny
Leszek Zdrach foto-blog
e-przewodnik turystyczny
Leszek Zdrach foto-blog
Kraków
Legendy
Legenda o dwóch wieżach mariackich
Wieże bazyliki Mariackiej, jak łatwo zauważyć, są nierównej wysokości. Z wyższej – Hejnalicy – grany jest hejnał, w niższej zaś wisi kościelny dzwon zwany Półzygmuntem. Niestety nie zachowały się żadne plany architektoniczne, które tłumaczyłyby różną wysokość wież, powszechnie znana jest za to pewna krwawa legenda. Za panowania Bolesława Wstydliwego (1243-1279) postanowiono do korpusu kościoła stojącego na krakowskim Rynku Głównym dobudować dwie wieże. Zadania tego podjęli się dwaj bracia. Kiedy starszy z nich zorientował się, że jego wieża jest znacznie niższa, z zawiści zamordował brata – budowę zaś przerwano (inna wersja mówi także o tajemnych siłach, które dokończyły budowę wieży w imieniu zamordowanego brata). Wyrzuty sumienia nie dawały jednak spokoju mordercy – w dzień poświęcenia świątyni wbił nóż w swoje serce, a potem rzucił się ze szczytu wieży.
Hejnał Mariacki
Przed wiekami strażnik miasta, rano i wieczorem, za pomocą hejnału dawał mieszkańcom miasta sygnał do otwierania i zamykania bram grodu oraz ostrzegał ich przed niebezpieczeństwem. W 1241 roku pod miasto nadciągnęli Tatarzy. Strażnik czuwający na wieży Hejnałowej kościoła Mariackiego dostrzegł wroga. W porę ostrzegł mieszkańców, którzy zdążyli zamknąć bramy miejskie, jednak nim skończył grać, dosięgła go tatarska strzała. Na pamiątkę tego wydarzenia melodia już zawsze urywa się w tym miejscu, w którym dzielny strażnik zakończył ją nagle wiele wieków temu. Hejnał mariacki grany jest co godzinę. Od 13 lutego 1838 roku wyznacza punktualnie godzinę dwunastą. Od 16 kwietnia 1927 roku – codziennie w samo południe – I Program Polskiego Radia transmituje hejnał z wieży mariackiej.
Smok Wawelski
Smok Wawelski – stwór, zamieszkujący jamę na wawelskim wzgórzu – miał terroryzować mieszkańców grodu Kraka. Musieli oni dostarczać potworowi ofiary z bydła, a według niektórych podań smok pożerał tylko dziewice. Żadnemu z rycerzy nie udało się go pokonać – dokonał tego dopiero szewc Dratewka. Wypchał barana siarką i postawił przed smoczą jamą. Potwór wpadł w zastawioną przez Dratewkę pułapkę i pożarł baranka. Poczuł wielki ból i palenie w gardle. Aby ugasić pragnienie, pił wiślaną wodę – tak długo, aż pękł. W grodzie zapanowała wielka radość, a bohaterski szewc Dratewka został sowicie wynagrodzony. O pokonaniu smoka przypomina zaprojektowana przez Bronisława Chromego rzeźba, stojąca nad rzeką u podnóża Wawelu.
Lajkonik
Lajkonik – zwany także Tatarzynem lub konikiem zwierzynieckim – jest jednym z głównych symboli Krakowa. Przemarsz Lajkonika ulicami miasta to zwyczaj kultywowany od wieków w pierwszy czwartek po święcie Bożego Ciała.
Legenda sięga 1287 roku. Pod miasto niepostrzeżenie zakradły się tatarskie wojska – Tatarzy postanowili przenocować nad Wisłą, w pobliżu wsi Zwierzyniec, aby z samego rana przystąpić do ataku na miasto. Tam też spostrzegli ich flisacy (zwani także „włóczkami”). Napadli na śpiących Tatarów, ratując w ten sposób miasto przed grabieżą. Następnie przebrali się w azjatyckie stroje i wjechali na zdobycznych koniach do miasta, budząc początkowo przerażenie, później zaś radość mieszkańców. Burmistrz Krakowa ogłosił wówczas, że na pamiątkę tego wydarzenia raz do roku do miasta wjeżdżał będzie flisak przebrany za chana tatarskiego na czele orszaku krakowskich włóczków. Współcześnie, podczas tradycyjnego pochodu ze Zwierzyńca na Rynek Główny, lajkonik rozdaje buławą razy „na szczęście”.
Legenda o Wandzie, co nie chciała Niemca
Z kopcem w Mogile związana jest legenda o Wandzie, młodej i pięknej władczyni Krakowa (często podaje się, że była córką samego Kraka). Według jednej wersji legendy Wanda, która słynęła ze sprawiedliwości i mądrości, wzbudziła miłość Rydygiera, niemieckiego księcia. Ogłosił, że jeżeli Wanda nie przyjmie jego ręki – on napadnie Kraków. Wanda, nie chcąc narażać miasta na niebezpieczeństwo, wybrała śmierć zamiast małżeństwa z księciem (według innej wersji, Rydygier odstąpił od swego zamiaru, zaś Wanda musiała złożyć ofiarę dziękczynną bogom i oddać swe życie). Rzuciła się w toń Wisły, a ciało jej znaleziono właśnie w Mogile. Chcąc uczcić bohaterstwo księżniczki, naród usypał jej wysoki kurhan. W 1890 roku postawiono na nim pomnik zaprojektowany przez samego Jana Matejkę.
Legenda o zaczarowanych gołębiach
Według legendy krakowskie gołębie są zaczarowane. Gdy na książęcym tronie zasiadł Henryk IV Probus (XIII wiek), zapragnął zjednoczyć wszystkie ziemie księstwa i koronować się na króla. Nie miał jednak pieniędzy; z pomocą przyszła mu czarownica, która przemieniła książęcych rycerzy w gołębie. Obsiadły one kościół Mariacki i zaczęły wydziobywać kamyki, które – spadając na ziemię – zamieniały się w złote monety. Książę ze złotem wyprawił się do Rzymu po poparcie papieża w zdobyciu korony. Ale po drodze ucztował, bawił się i stracił pieniądze. Nigdy już nie wrócił do Krakowa, a jego drużyna pozostała zaklęta i wciąż czeka na księcia.
Dzwon Zygmunta
Zwany dzwonem królów i królem dzwonów – to najsłynniejszy i do niedawna największy polski dzwon. Został ufundowany przez Zygmunta Starego, znajduje się w Katedrze Wawelskiej. Podobno został odlany ze zdobytych w bitwach armat. Jego serce pękło już trzykrotnie: w 1860, na Wielkanoc 1939 i w Wigilię 2000, ale za każdym razem niezwłocznie odlewano nowe. Według legendy, pęknięcie serca zwiastuje złe czasy dla Polski, zaś według popularnego przesądu – dotknięcie serca przynosi szczęście.
Legenda o żydowskim weselu
Na ulicy Szerokiej znajduje się ogrodzone miejsce, które podobno było kiedyś cmentarzem. Wiąże się z tym miejscem legenda o żydowskim weselu. Termin ślubu wyznaczono na piątek, jeszcze przed zachodem słońca, czyli rozpoczęciem świętego dnia odpoczynku – szabatu (w sam szabat nie wolno urządzać ślubu ani wesela, bo ten dzień w całości poświęcony jest Bogu). Zabawa przedłużała się do późnego wieczora. Nastał już czas szabasu, a weselnicy zakłócali spokój pobożnym Żydom, którzy modlili się w synagodze Remuh. Nie zwrócili nawet uwagi na upomnienia rabina Mojżesza Isserlesa, że łamią przykazanie nakazujące by „dzień święty święcić”. Zostali za to surowo ukarani – wszyscy umarli jeszcze tego samego wieczora. Pogrzebano ich w zbiorowej mogile i zamurowano. Do tej pory można podobno usłyszeć ich jęki i szepty.
Legenda o stópce królowej Jadwigi
Na ścianie kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, zwanego także kościołem Na Piasku, możemy zobaczyć wykuty napis – Stópka Królowej Jadwigi – nad otoczonym kratą wmurowanym kamieniem. Według legendy, królowa Jadwiga, gdy przechodziła wraz z orszakiem obok budowanego właśnie kościoła na Piasku, spostrzegła, że jeden z robotników jest bardzo smutny. Spytała go o przyczynę – gdy dowiedziała się, że nie ma pieniędzy na cyrulika dla swej chorej żony, obiecała mu swą pomoc. Oparła stopę na kamieniu, odpięła złotą klamrę z bucika i ofiarowała kamieniarzowi. Gdy odeszła, robotnicy spostrzegli, że w kamieniu, jak w miękkiej glinie, odciśnięty jest ślad stopy. Wspólnymi siłami obkuli kamień i wyryli na datę tego wydarzenia – rok 1390. Kamień wmurowali w ścianę świątyni – tkwi on tam do dziś na chwałę dobrego serca królowej Jadwigi.
Dzwon Topielców
Kiedyś przy klasztorze norbertanek na Zwierzyńcu, leżącym przy szlaku handlowym, cumował prom. Pewnej nocy wichura zerwała linę i prom popłynął z nurtem Wisły. Siostry zamierzały wybudować nowy. Nim to jednak nastąpiło, w nocy obudził je dźwięk sygnaturki, a kiedy przerażone wybiegły z cel, ujrzały jeźdźców pędzących na koniach – byli to kupcy – a za nimi Tatarów. Uciekający kierowali się w stronę przystani, nie wiedząc, że promu tam nie ma, poziom wody zaś nie pozwalał na bezpieczną przeprawę. Kupcy i Tatarzy rzucili się w nurt Wisły. Utonęli wszyscy z wyjątkiem jednego kupca, który, w podziękowaniu za ocalenie postanowił ufundować dzwon dla klasztoru. Dzwon, zamówiony u znanego ludwisarza, okazał się pęknięty. Nie pomogły jeszcze dwie próby odlania dzwonu, za każdym razem miał pęknięcie. Wreszcie dzwon ze skazą w końcu zawisł w klasztorze i dzwonił co wieczór, dziesięcioma uderzeniami wzywając siostry na modlitwę za dusze topielców. Tradycja ta trwała do 1917 roku, kiedy Austriacy zarekwirowali go na armaty. Inna wersja głosi, że Tatarzy zerwali dzwon i utopili w Wiśle. Od tej pory w Noc Świętojańską wody Wisły mają rozstępować się, na powierzchnię podobno wypływa dzwon i słychać go, aż wybije północ.
Skały Panieńskie
W Lasku Wolskim, leżącym w obrębie krakowskiej dzielnicy Zwierzyniec, znajduje się rezerwat przyrody, znany pod nazwą Panieńskie Skały. Według legendy siostry norbertanki uciekały przed Tatarami, którzy napadli klasztor. Właśnie w dzisiejszym Lasku Wolskim, gdy Tatarzy byli już blisko, siostry, broniąc się przed hańbą, modliły się o ocalenie. Uniknęły gwałtu, zapadając się wraz ze skałami pod ziemię (inne wersje mówią o przemienieniu sióstr w skały). Mówi się również o ukrytej pod skałami komnacie – tam zbierają się na modlitwę ocalone norbertanki. Podobno jeszcze do niedawna istniała w skałach szczelina, przez którą można było zajrzeć do tego podziemnego klasztoru i ujrzeć śpiące w nim zakonnice.
Legenda o biednym grajku i Bożym miłosierdziu
Istnieje legenda związana z obrazem Chrystus na krzyżu (1605) Kaspra Kurcza z romańskiego kościoła Najświętszego Salwatora na krakowskim Zwierzyńcu. Obraz przedstawia Jezusa w długiej, czerwonej tunice i w złotych trzewikach, z których jeden spada w stronę grającego pod krzyżem ubogiego skrzypka. Obraz ten pojawił się w kościele na miejsce starego, romańskiego krucyfiksu, który był podobno darem przysłanym z Moraw dla pierwszego chrześcijańskiego księcia Polski. Krucyfiks ten, przedstawiający nagiego Chrystusa, dla dodania czci został przyodziany w królewską tunikę, diamentową koronę i złote trzewiki. Pod krucyfiks przychodził często ubogi skrzypek, by muzyką chwalić Pana. Bóg, widząc biedę pobożnego grajka, postanowił mu pomóc. Zsunął z figury Chrystusa jeden z cennych trzewików i rzucił go pod stopy grajka. Ten jednak obawiał się, że ktoś może posądzić go o kradzież. Bóg założył więc trzewik z powrotem Chrystusowi, następnym zaś razem skrzypek, gdy pojawił się pod krucyfiksem, zobaczył tłum ludzi. Gdy zaczął grać, złoty trzewik ponownie zsunął się do jego stóp i nikt nie mógł wątpić w uczciwość małego grajka. W XVII wieku krucyfiks przeniesiono do Włoch. Na jego miejsce pojawił się obraz Chrystusa i skrzypka, który do dziś przypomina o hojności i miłosierdziu Boga.
Legenda o Panu Twardowskim
Najsławniejszy czarnoksiężnik Krakowa, Jan Twardowski (do tej pory trwają spory czy był postacią historyczną czy fikcyjną) pracował nad wynalezieniem kamienia filozoficznego, który umożliwiłby przemianę dowolnego metalu w złoto, odmładzał i leczył choroby. W zamian za spełnienie wszystkich życzeń, podpisał cyrograf z diabłem, któremu miał w Rzymie ofiarować duszę. Dzięki pomocy diabła, Twardowski między innymi miał usypać Pustynię Błędowską. Jak głosi legenda, na terenie dzisiejszych Skałek Twardowskiego (Zakrzówek) mistrz Twardowski prowadził szkołę magii i czarnoksięstwa. Pewnego dnia, w wyniku eksplozji laboratorium, powstały skałki, które otrzymały jego imię.
Chcąc jednak przechytrzyć diabła, starannie unikał wyprawy do Rzymu. Pewnego dnia jednak trafił do karczmy nie wiedząc, że „ta karczma Rzym się nazywa” i gdy diabeł przybył tam po jego duszę, Twardowski wskoczył na koguta i wzbił się w niebo. Podobno wciąż siedzi na Księżycu i tęskni za Krakowem a jego służący w postaci pająka raz na miesiąc odwiedza Kraków, by zebrać najświeższe ploteczki.
Pierścień św. Kingi
Według legendy, gdy polski książę Bolesław poprosił o rękę węgierskiej królewny Kingi, ta zwróciła się do swego ojca, aby w posagu nie dawano jej złota i kosztowności. Pragnęła tylko jednego skarbu – soli (podówczas cennej i poszukiwanej), aby ją ofiarować swym przyszłym poddanym. Ojciec, król węgierski Bela IV, ofiarował jej najbogatszą kopalnię soli. Kinga wrzuciła do jej szybu swój pierścień zaręczynowy. W Polsce Kinga kazała szukać soli – znaleziono ją w Bochni i w Wieliczce. W pierwszej wydobytej bryle soli znaleziono pierścień rzucony przez nią na Węgrzech do kopalni w Marmarosz Sziget.
Legenda o Nawojce
Podobno Nawojka – córka dobrzyńskiego wójta – od zamążpójścia wolała naukę. Gdy dziewczynę chciano wydać za mąż – uciekła do Krakowa i przebrana za chłopca, zaczęła uczęszczać na Akademię Krakowską. W 1409 roku, po zdaniu egzaminów i uzyskaniu tytułu bakałarza, Nawojka wyszła w swojej nowej todze na ulice Krakowa. Niestety, ktoś wylał na nią wiadro wody i nagle odkryto, że pod luźną togą skrywa... kobiece kształty. Za naruszenie dobrych obyczajów sąd kościelny miał ją skazać na dożywotnią pokutę w klasztorze – tam Nawojka miała codziennie przepraszać Stwórcę za to, że ośmieliła się uczyć.
Legenda o żółtej ciżemce
W 1867 r., w czasie prac konserwatorskich w kościele Mariackim, za ołtarzem Wita Stwosza odkryto zakurzony żółty trzewik. Legenda głosi, że należał do wiejskiego chłopca, który gdy tylko znalazł kawałek drewna, zabierał się za rzeźbienie. Pewnego dnia tak się zapamiętał w swej pracy, że nie zauważył, że krowa, której miał pilnować, zniszczyła zboże na polu proboszcza. Ze strachu chłopiec uciekł w las – wreszcie trafił do Krakowa, gdzie przygarnął go kanonik. Szybko dostrzegł talent chłopca i oddał go na naukę do samego Wita Stwosza. Doceniony przez samego króla Kazimierza Jagiellończyka, chłopiec otrzymał w prezencie wymarzone żółte trzewiki. Niestety, w dzień odsłonięcia ołtarza, tuż przed przybyciem króla, spostrzeżono, że jednej z figur brak pastorału. Gdy chłopiec wspiął się na rzeźbę by uzupełnić brakującą część, jeden z bucików spadł za ołtarz i przeleżał tam prawie 400 lat.
Legenda o skarbach krzysztoforskich
Pod pałacem Krzysztofory, u zbiegu ul. Szczepańskiej i Rynku Głównego, rozciąga się prawdziwy labirynt piwnic i korytarzy. Podobno ciągną się pod całym Rynkiem, aż do kościoła Mariackiego. Według legendy czarnoksiężnik Twardowski przechowywał w lochach złoto pilnowane przez diabła. Jedyną osobą, która widziała czarta, była kucharka, której kogut przeznaczony na obiad uciekł do lochów. Gdy po długich poszukiwaniach kobieta odnalazła koguta w podziemiach, ten okazał się być diabłem. Obiecał jej, że jeśli daruje mu życie, obdarzy ją złotem. Musiała spełnić tylko jeden warunek – nie wolno jej było się odwrócić. Oczywiście zwyciężyła ciekawość – kobieta odwróciła się, a złoto zamieniło się w... śmieci. Niektórzy twierdzą, że skarb wciąż znajduje się w lochach. Według innych podań, skarbu strzeże bazyliszek – potwór o ciele koguta, ogonie jaszczurzym i żabich ślepiach, których spojrzenie każdego zamienia w kamień (to wyraźne zapożyczenie z legendy warszawskiej).
Czakram
Kontrowersyjna legenda (od której odcina się dyrekcja Wawelu) głosi, że na Wawelu ukryty jest czakram – tajemniczy kamień, będący źródłem niezwykłej energii. Kamień ów ma być dla wtajemniczonych źródłem niebywałej mocy, dającej niezwykłą siłę duchową. Ta legenda ma związek z podaniem o hinduskim bogu Sziwie, który rzucił siedem magicznych kamieni w siedem stron świata. Jeden z nich miał trafić na właśnie do Krakowa (pozostałe to Delhi, Mekka, Delfy, Jerozolima, Rzym i Velehrad). Według zwolenników legendy pomiary radiestezyjne wykazują, że czakram leży w kaplicy św. Gereona. Według innych w podziemiach zachodniego skrzydła zamku mamy do czynienia z ujemną jonizacja, która wpływa na ogólne odprężenie.
Krakowskie centusie
Mieszkańców Krakowa bardzo często określa się mianem „centusiów” (Jan Sztaudynger pisał o Krakowie: najlepiej czują tu się centusie i docentusie). Przez lata powstawała legenda o przesadnej krakowskiej oszczędności, a nawet skąpstwie. Geneza sięga czasów zaboru austriackiego – w XIX stuleciu, gdy Kraków znalazł się pod panowaniem austriackim, większość mieszkańców żyła w bardzo skromnych warunkach materialnych. Potocznie określenie centuś jest nacechowane ironicznie, a nawet bywa obraźliwe. Nazwa wiąże się z reformą walutową przeprowadzoną w 1858 roku. Wtedy w miejsce złotego reńskiego guldena wprowadzono tzw. austriackiego złotego (dzielił się na 100 części, nazwanych centami).
_________________________________________________________
Kraków
(łac. Cracovia, jid. Kroke, niem. Krakau, wł. Cracovia, fr. Cracovie) – miasto położone nad Wisłą w południowej Polsce, drugie w kraju po Warszawie pod względem liczby mieszkańców i pod względem powierzchni. Jest jednym z najstarszych miast Polski, o ponad tysiącletniej historii, posiada wartościowe obiekty architektury, działa w nim wiele instytucji i placówek kulturalnych gromadzących bezcenne zabytki.
Do marca 1596 Kraków był faktyczną stolicą Polski i siedzibą polskich królów. Obecnie jest stolicą województwa małopolskiego, a także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji krakowskiej. W zapisach historycznych jest uznawany za główne miasto historycznej Małopolski. Do historycznej funkcji Krakowa odnosi się jego pełna, usankcjonowana prawnie przez Radę Ministrów nazwa urzędowa – Stołeczne Królewskie Miasto Kraków.
Kraków jest miastem na prawach powiatu, siedzibą władz województwa małopolskiego. Znajduje się tu główna siedziba Polskiej Akademii Umiejętności, Instytutu Książki, Narodowego Centrum Nauki, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Miasto posiada również wiele placówek o znaczeniu i statusie narodowym m.in. Narodowy Stary Teatr, Muzeum Narodowe, Drukarnia Narodowa, Biblioteka Jagiellońska, Instytut Książki[9]. Pełni funkcję centrum administracyjnego, kulturalnego, edukacyjnego, gospodarczego, usługowego i turystycznego. Jest jednym z kluczowych węzłów drogowych i kolejowych. W Balicach pod Krakowem znajduje się drugi co do wielkości polski port lotniczy o znaczeniu międzynarodowym, obsługujący loty transatlantyckie.
Historia
Średniowiecze
Najstarszy ośrodek osadniczy znajdował się m.in. na obronnym Wzgórzu Wawelskim i był jednym z ważniejszych grodów w plemiennym państwie Wiślan. Ziemie Wiślan mogły znajdować się przez pewien czas pod władaniem Państwa Wielkomorawskiego. W X w. (najprawdopodobniej w latach ok. 960 – ok. 986) Kraków wszedł w zależność od Czech, rządzonych przez pierwszych władców z dynastii Przemyślidów. Była to zależność luźna, natury trybutarnej i nie pozostawiła wyraźniejszych śladów w tradycji historycznej, a niektórzy historycy kwestionują w ogóle panowanie czeskie nad Krakowem w tym okresie. Około roku 990 gród znalazł się w granicach państwa piastowskiego, a próby dokładnego ustalenia czasu wcielenia do państwa Piastów oscylują pomiędzy 987 a 989 r. Pierwsza wiarygodna pisemna wzmianka o Krakowie pochodzi z dokumentu Dagome iudex z ok. 992 roku. Nad Wisłą obok Wawelu, niewielkim wzgórzu z jurajskiego wapienia, według legendy stała niegdyś świątynia pogańska, na miejscu której zbudowano następnie kościół romański pw. św. Michała Archanioła. Co najmniej od 1000 w Krakowie znajdowała się siedziba biskupstwa, a za panowania Kazimierza Odnowiciela Kraków stał się główną siedzibą książęcą.
W okresie rozbicia dzielnicowego Kraków był siedzibą księcia seniora, z czasem jednak książęta krakowscy stracili faktyczne zwierzchnictwo nad innymi władcami piastowskimi. W 1241 miasto zostało zniszczone podczas najazdu tatarskiego. Mogło to zadecydować o niepowodzeniu pierwszej lokacji Krakowa, która najprawdopodobniej miała miejsce na początku XIII w. W dniu 5 czerwca 1257 książę Bolesław V Wstydliwy, jego matka Grzymisława i żona św. Kinga nadali miastu lokację na prawie magdeburskimw Koperni koło Pińczowa. Zasadźcami byli trzej wójtowie: Gedko Stilvoyt, Jakub z Nysy i Dytmar Wolk z Wrocławia. Nowo wytyczone miasto zostało zasiedlone głównie przez przybyszów ze Śląska i Niemiec, co tłumaczy fakt posługiwania się językiem niemieckim przez mieszczaństwo krakowskie do XVI w.
Wtedy też powstał charakterystyczny szachownicowy układ miasta, w który wpasowano zachowane elementy wcześniejsze (ul. Grodzka, kościół Mariacki). Pomiędzy Krakowem a Wawelem istniała osada Okół, dawne podgrodzie, która została wcielona do Krakowa przez króla Władysława Łokietka po buncie wójta Alberta. W 1320 w katedrze wawelskiej miała miejsce koronacja Władysława Łokietka, kończąca symbolicznie okres rozbicia dzielnicowego. Odtąd, aż do 1734, Kraków był miejscem koronacji królów Polski.
W XIV wieku na przedmieściach Krakowa powstały dwa kolejne miasta: na południu Kazimierz (1335) i na północy Kleparz (1366).
Jako stolica jednego z mocarstw europejskich w XV i XVI w., Kraków rozwijał się pod względem architektonicznym, handlowym, rzemieślniczym, kulturalnym i naukowym. Kompleks zamkowy na Wawelu przebudowano i rozbudowano w stylu renesansowym. Odnowiono powstały w 1364 uniwersytet. Zbudowany został również Barbakan razem z okręgiem murów miejskich.
Dzieje nowożytne (XVI – XIX wiek)
Po unii polsko-litewskiej i powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów Kraków znalazł się na uboczu wielkiego państwa. Sejmy i elekcje nowych monarchów odbywały się pod Warszawą, położoną mniej więcej w połowie drogi między stolicami Korony i Litwy. Od 1596 rozpoczął się proces przenoszenia dworu królewskiego Zygmunta III Wazy z Krakowa do Warszawy, zakończony ok. 1611 r. Nie miał miejsca jednakże akt formalnego przeniesienia stolicy i Kraków do rozbiorów Polski pozostawał formalną stolicą. Katedra na Wawelu pozostała miejscem koronacji oraz pochówku królów Polski, zaś Kraków – stołecznym i królewskim miastem. Nawet w czasach późniejszych wezyr turecki Kara Mustafa, pisał w korespondencji do związanego z Wilanowem Jana III Sobieskiego: "zniszczę Twój Kraków...".
Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej rozpoczął się upadek Krakowa. Zniszczenia wojenne mocno nadszarpnęły pozycję miasta i zahamowały jego rozwój. Po raz pierwszy Kraków został zniszczony przez obce wojska w 1655, podczas "potopu szwedzkiego" (przedmieścia ucierpiały jednak mocno już w 1587, podczas próby zdobycia miasta przez arcyksięcia Maksymiliana Habsburga). W latach 1656-1657 miało miejsce kolejne oblężenie miasta, bronionego wówczas przez Szwedów.
W XVIII w. Kraków był zdobywany przez wojska pruskie, szwedzkie, austriackie i rosyjskie. 24 marca 1794 na rynku krakowskim przysięgę Narodowi złożył naczelnik Tadeusz Kościuszko rozpoczynając tym samym powstanie. Po III rozbiorze Polski Kraków zajęli Austriacy. Aleksander Rożniecki – dowódca kawalerii uczestnicząc w wojnie austriacko-polskiej, począwszy od Raszyna, z oddziałem – forpocztą, dotarł do Krakowa 14 lipca 1809 r. (dzień przed ks. Poniatowskim) i przełamał ostatni opór Austriaków przed zwycięskim wkroczeniem księcia. 14 października 1809 r., na mocy traktatu z Schönbrunn, Kraków i Podgórze zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego jako stolica departamentu. W latach 1815-1846 stanowił stolicę niewielkiego powierzchniowo, formalnie niepodległego państwa – Rzeczypospolitej Krakowskiej. W tym okresie rozpoczęła się gruntowna modernizacja i przebudowa miasta, które wciąż tkwiło w średniowiecznym układzie urbanistycznym. Zburzono większość murów miejskich, zasypano fosę, na miejscu której powstał park – Planty. Po powstaniu krakowskim, zorganizowanym przeciwko dominacji austriackiej, miasto zostało w 1846 r. zaanektowane przez Austrię, w której granicach pozostawało aż do 1918. Nazwę Rzeczpospolita Krakowska zastąpiono nową: Wielkie Księstwo Krakowskie. Odtąd cesarz austriacki używał tytułu Wielki Książę Krakowa.
W 1850 wielki pożar zniszczył ok. 10% powierzchni miasta.
Historia najnowsza (XX – XXI wiek)
W 1915 nastąpiło połączenie Krakowa z Podgórzem, miastem założonym w 1784 na przeciwległym brzegu Wisły. W dwudziestoleciu międzywojennym, tuż po odzyskaniu niepodległości, polskie władze centralne uznały wawelski zamek za gmach reprezentacyjny Rzeczypospolitej, oddany do użytku Naczelnika Państwa, a następnie dla Prezydenta RP – uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., zespół urbanistyczny na Wawelu stał się jedną z oficjalnych Rezydencji Prezydenta Polski. Do dzisiaj zachował się apartament Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.
Wojska niemieckie zajęły miasto 6 dni po rozpoczęciu II wojny światowej. W czasie okupacji hitlerowskiej (1939-1945) funkcjonowało ono jako stolica Generalnego Gubernatorstwa. Okupant niemiecki zamknął w getcie, a następnie wymordował żydowską ludność miasta (przed wojną Żydzi stanowili 25% wszystkich mieszkańców, po wojnie – niewiele ponad 2%). Wywieziono do Niemiec wiele dzieł sztuki, z których duża część nie powróciła do kraju. Kraków odniósł niewielkie straty podczas bombardowania miasta przez lotnictwo Armii Czerwonej. 18 stycznia 1945 wojska 1. Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa wyzwoliły miasto (jednak zasługi Armii Czerwonej dla ocalenia miast od zniszczeń to wymysł PRL-owskiej propagandy. Kraków był jedynym większym polskim miastem, które nie odniosło podczas wojny większych strat substancji materialnej, zaś w 1945 roku był najludniejszym miastem w Polsce.
W okresie powojennym miał miejsce silny rozwój terytorialny i ludnościowy miasta. W 1951 przyłączono do Krakowa Nową Hutę, która według pierwotnych planów miała stanowić oddzielne miasto. Do dzisiaj jednym z historycznych miejsc w tej dzielnicy jest Plac Ratuszowy, gdzie w zamysłach budowniczych "socjalistycznego miasta" miała zostać wzniesiona ta instytucja. Od 1 stycznia 1957 do 31 maja 1975 miasto Kraków stanowiło oddzielne samodzielne województwo.
Pierwszy szczyt Grupy Wyszehradzkiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej odbył się w 1991 r. Krakowie czyli tuż po jej powstaniu a przyjęte wówczas podczas tego spotkania tezy, zapisano w postaci tzw. Deklaracji Krakowskiej. Następny szczyt Grupy Wyszehradzkiej w Polsce odbył się również w Krakowie w 1993 r.
W 2000 roku Kraków uzyskał tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. W 2006 r. został wymieniony wśród 5 najbardziej popularnych miast Europy, w 2007 r. uzyskał miano "najmodniejszego miasta świata" według amerykańskiej agencji internetowej Orbitz, wyznaczającej trendy w światowej turystyce. W czerwcu 2007 Kraków obchodził 750 rocznicę lokacji miasta.
W 2009 r. odbył się w Krakowie szczyt Ministrów Obrony państw NATO, pierwsze tego rodzaju spotkanie na terenie Polski.
18 kwietnia 2010 roku w Kościele Mariackim odbyła się uroczystość pogrzebu zmarłego tragicznie prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego wraz z jego żoną Marią, których trumny następnie pochowano w jednej z krypt Katedry na Wawelu.
W październiku 2011 r. w Krakowie gościł będzie europejski szczyt gospodarczy pn. Forum Rynku Wewnętrznego.
Podczas polskiej prezydencji w strukturach Unii Europejskiej, Kraków został wyznaczony jako jedno z miast goszczących w tym czasie najważniejsze spotkania międzypaństwowe w ramach UE.
Pomimo coraz większej kosmopolityzacji, Kraków pozostaje nadal depozytariuszem polskiego godła. Jako jedyne miasto w Polsce ma prawo używać w herbie godła Państwa Polskiego. Taka możliwość, według symboliki heraldycznej, przysługuje jedynie miastom stołecznym.
Główne atrakcje turystyczne Krakowa
* Zamek Królewski na Wawelu
o Katedra Wawelska
* Stare Miasto - od 1978 wpisane na Listę Świadowego Dziedzictwa UNESCO
o Rynek Główny
o Sukiennice
o Kościół Mariacki
* Kolegiata św. Anny
* Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego
* Kazimierz - od 1978 wpisany na Listę Świadowego Dziedzictwa UNESCO
o Cmentarz Remuh
* Kopiec Kościuszki
źródła:
http://docs6.chomikuj.pl/363959710,0,0,Legendy_Krakowa.pdf
http://www.krakow.travel/przewodnik/legendy-1/page,2.html
http://www.grajamo2.pl.tl/Historia-najnowsza--k1-XX-_-XXI-wiek-k2--.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Krak%C3%B3w
