Groby Królewskie na Wawelu

Groby Królewskie na Wawelu
Foto Galeria 2007

– groby znajdujące się w kryptach pod katedrą wawelską w Krakowie.

Pierwsi władcy odrodzonego Królestwa Polskiego (po 1320), aż do śmierci króla Jana Olbrachta (1501) byli chowani pod pomnikami lub posadzką katedry wawelskiej. Pierwszą kryptę zbudowano pod Kaplicą Zygmuntowską.

W latach 1872-1877 pod kierunkiem Teofila Żebrawskiego, Józefa Łepkowskiego i Jana Matejki przeprowadzono renowację, porządkowanie i urządzenie krypt królewskich. Poszczególne krypty zostały połączone nowymi korytarzami, co umożliwiło ich zwiedzanie.

Zwiedzanie grobów królewskich rozpoczyna się w krypcie św. Leonarda. Została ona wzniesiona w latach 1090-1117. Jej wnętrze wspiera się na 8 międzynawowych kolumnach z charakterystycznymi kostkowymi kapitelami. Jest to jedno z najlepiej zachowanych wnętrz romańskich w Polsce. Na środku znajduje się odnaleziony w 1938 w czasie prac archeologicznych grób biskupa Maurusa zmarłego w 1118. W krypcie tej spoczywają:

    * Jan III Sobieski, zm. 17 czerwca 1696, pochowany na Wawelu 15 stycznia 1734. Obecny sarkofag
       królewski jest fundacją ostatniego monarchy Stanisława Augusta Poniatowskiego z okazji 100 rocznicy
       zwycięstwa pod Wiedniem z roku 1783.
    * Królowa Maria Kazimiera, zm. 1716, pochowana w sarkofagu ufundowanym w 1840 przez cesarza Austrii
      Ferdynanda I.
    * Król Michał Korybut Wiśniowiecki, zm. 10 listopada 1673, pochowany na Wawelu 31 stycznia 1676 w
       sarkofagu ufundowanym przez cesarza Austrii Franciszka Józefa I z 1858.
    * Książę Józef Poniatowski, który zginął w nurtach Elstery pod Lipskiem 19 października 1813. Uroczystości
      pogrzebowe w Krakowie i na Wawelu odbyły się 22-23 lipca 1817. Sarkofag księcia ufundowała siostra
      Maria Tyszkiewiczowa w 1830.
    * Tadeusz Kościuszko, zm. w Solurze w Szwajcarii 15 października 1817. W lutym 1818 uzyskano zgodę
       cara Aleksandra I na pogrzeb Kościuszki na Wawelu. Odbył się on w dniach 22-23 czerwca 1818.
       Umieszczenie trumny w marmurowym sarkofagu odbyło się już w całkowitej tajemnicy 21 grudnia 1832.
       Zdecydowano o zachowaniu tajemnicy ze względu na sytuację na ziemiach polskich po upadku powstania
       listopadowego. Obok sarkofagu w 1977 zawieszono brązową tablicę pamiątkową, dar Kongresu USA w
       200-lecie bitwy pod Saratogą.
    * Gen. Władysław Sikorski, zginął w katastrofie samolotu w Gibraltarze 4 lipca 1943, sarkofag był gotowy już
       w 1981, do sprowadzenia ciała generała doszło jednak dopiero 17 września 1993.

W krypcie św. Leonarda przed ołtarzem projektu francuskiego architekta Viollet-le-Duca ufundowanym w 1876 przez hrabinę Katarzynę Potocką mszę prymicyjną 2 listopada 1946 odprawił ks. Karol Wojtyła. 9 czerwca 1997 jako papież Jan Paweł II odprawił mszę raz jeszcze w 50. rocznicę święceń kapłańskich.

Kolejna krypta należy do króla Stefana Batorego. Król zmarł w Grodnie 12 grudnia 1586. Pogrzeb w katedrze wawelskiej w krypcie pod kaplicą Mariacką odbył się 23 maja 1588. Króla pochowano w sarkofagu wykonanym przez złotników gdańskich.

W kolejnej krypcie spoczywa rodzina króla Władysława IV Wazy. Sarkofagi króla i jego żony Cecylii Renaty wykonane ze złoconej miedzi stanowią ciekawy przykład złotnictwa toruńskiego. Obok rodziców spoczywają dzieci: królewicz Zygmunt Kazimierz Waza (zm. 1647) i królewna Anna Maria Izabela (zm. 1642).

W krypcie, którą król Zygmunt Stary przeznaczył dla swojej rodziny spoczywają:

    * król Zygmunt II August, zm. w Knyszynie 7 lipca 1572. Sarkofag królewski wykonano w Gdańsku z cyny.
       Pierwotnie był on złocony i polichromowany. Alegoryczna dekoracja przedstawia uśpione przez śmierć
       zmysły i duszę nieśmiertelną.
    * Anna Jagiellonka, zm. w Warszawie 9 września 1596. Pogrzeb w Krakowie miał miejsce 12 listopada 1596.
    * Olbracht Jagiellończyk, ostatni syn Bony i Zygmunta I Starego, zm. w czasie wypadku w lesie.
    * Anna Austriaczka pierwsza żona Zygmunta III Wazy zm. 10 lutego 1598 w Warszawie, pochowana w
      katedrze wawelskiej 16 października 1599.
    * Aleksander Karol Waza zm. 19 listopada 1634. Pochowany na Wawelu 7 lipca 1635. Syn Zygmunta III
       Wazy.
    * W oszklonej urnie jeszcze jedna zawiera prochy króla Stanisława Leszczyńskiego, zm. 23 lutego 1766.
       Urna z prochami króla została umieszczona w grobach królewskich dopiero w 1938 r.

Za romańskim murem widoczne są kolejne trzy sarkofagi:

    * królowa Barbara Zápolya, pochodząca z Siedmiogrodu pierwsza żona Zygmunta I Starego, zm. 2
       października 1515.
    * Królewna Anna Maria, córka Zygmunta III Wazy, zm. 9 lutego 1600 w Warszawie.
    * August II Mocny, zm. 1 lutego 1733, pochowany w katedrze wawelskiej 15 stycznia 1734.

W sąsiedniej krypcie, znajdującej się pod Kaplicą Zygmuntowską, w kamiennym sarkofagu spoczywa król Zygmunt I Stary, zm. 1 kwietnia 1548 wraz ze swoim zmarłym w niemowlęctwie synem Olbrachtem. Sarkofag królewski ozdobiony został medalionem z wizerunkiem króla. Projektował go Bartolommeo Berrecci.

W krypcie Wazów spoczywają:

    * Zygmunt III Waza, zm. 30 kwietnia 1632. Sarkofag króla wykonany z cyny w Gdańsku zdobią figurki
       bohaterów i królów biblijnych.
    * Konstancja Austriaczka, druga żona króla Zygmunta III, zm. 10 lipca 1631. Pogrzeb pary królewskiej odbył
       się na Wawelu 4 lipca 1633.
    * kardynał Jan Albert Waza, zm. w Padwie 29 grudnia 1634, pochowany na Wawelu 26 kwietnia 1635.
    * Ludwika Maria Gonzaga, żona króla Jana Kazimierza, zm. w Warszawie 10 maja 1667.
    * Jan Kazimierz Waza, zm. w Nevers we Francji 16 grudnia 1672. Jego ciało sprowadził do Krakowa biskup
       Andrzej Trzebicki. Króla pochowano w katedrze 31 stycznia 1676.
    * królewicz Jan Zygmunt Waza syn Jana Kazimierza i Ludwiki Marii Gonzagi.

Opuszczając kryptę Wazów mija się umieszczoną w ścianie urnę z ziemią z Katynia oraz pamiątkową tablicę wmurowaną w 1990 z okazji 50. rocznicy zbrodni katyńskiej.

W ostatniej krypcie, zaprojektowanej przez Adolfa Szyszko-Bohusza, w romańskiej wieży spoczywa marszałek Józef Piłsudski, przeniesiony tutaj z krypty św. Leonarda gdzie pierwotnie był pochowany. Marszałkowi zgodnie z jego wolą towarzyszy gliniana urna z ziemią z grobu matki Marii z Bilewiczów Piłsudskiej pochowanej podobnie jak serce marszałka na wileńskiej Rossie. Kryptę zamyka ażurowa krata z herbami Polski i Litwy oraz herbem rodu Piłsudskich – Kościesza.

W przedsionku tej krypty, w sarkofagu po lewej stronie pochowany jest prezydent Lech Kaczyński z żoną Marią, którzy zginęli w katastrofie lotniczej w Smoleńsku 10 kwietnia 2010. 10 września 2010 w przedsionku krypty odsłonięto tablicę pamiątkową z jasnego piaskowca o wymiarach 184,3 x 127,5 cm, z nazwiskami wszystkich ofiar katastrofy i łacińską sentencją: Corpora dormiunt, vigilant animae (pol. "ciała śpią, dusze czuwają").

    * królewna Katarzyna (ur. i zm. 1594), córka Zygmunta III i Anny Austriaczki,
    * królewna Katarzyna (ur. 1596, zm. 1597), córka Zygmunta III i Anny Austriaczki,
    * królewicz Jan Kazimierz, syn Zygmunta III i Konstancji Austriaczki,
    * królewna Anna Konstancja, córka Zygmunta III i Konstancji Austriaczki.

Baldachim nad wyjściem z grobów królewskich z łacińskim napisem Corpora dormiunt vigilant animae (Ciała śpią, dusze czuwają) zaprojektował także Adolf Szyszko-Bohusz. Cokół, na którym spoczywa baldachim, powstał z przetopionego pomnika Ottona von Bismarcka w Poznaniu. Kolumny, wykonane z nefrytu, pochodzą z soboru św. Aleksandra Newskiego, który znajdował się na placu Saskim w Warszawie, a kapitele i bazy kolumn odlano z austriackich dział.

źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Groby_Kr%C3%B3lewskie_na_Wawelu

Królewska Katedra na Wawelu

Groby Królewskie na Wawelu
Foto Galeria 2021