Dolina Roztoki

– dolina U-kształtna w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki, dolne przedłużenie Doliny Pięciu Stawów Polskich umiejscowione wzdłuż dyslokacji (Dolina Pięciu Stawów znajduje się na skrzyżowaniu kilku stref dyslokacyjnych).

Dolina ma długość ok. 4,4 km i powierzchnię ok. 7,0 km2, razem z Doliną Pięciu Stawów Polskich długość wynosi ok. 7,5 km, a powierzchnia 13,6 km2. Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów oddziela próg ściany stawiarskiej. Wspólnie te dwie doliny są największym polskim odgałęzieniem Doliny Białki, podchodzącym pod grań główną Tatr na odcinku Świnica – Szpiglasowy Wierch. Dolinę Roztoki jest środkowym z trzech dużych odgałęzień Doliny Białki położonych na terenie Polski. Od północnego zachodu graniczy z Doliną Waksmundzką, a od południowego wschodu z Doliną Rybiego Potoku. Odpowiednio od dolin tych oddzielają je długie grzbiety Wołoszyna i Opalonego. Górny odcinek wraz z Doliną Pięciu Stawów Polskich graniczy od północy z Doliną Gąsienicową i Doliną Pańszczycą.

Wylot doliny położony jest na wysokości ok. 1020 m n.p.m., naprzeciwko Polany Biała Woda. Próg Doliny Pięciu Stawów opada na wysokość ok. 1550–1570 m.

W górnej części doliny, zawieszone nad jej dnem, znajdują się dwie boczne odnogi: Buczynowa Dolinka i Świstówka Roztocka. W zachodnich zboczach Świstowej Czuby położony jest na wysokości ok. 1600–1640 m mały trawiasty kocioł, nazywany Litworowym Kotłem lub Litworową Dolinką. Prowadzi tędy zimowy wariant szlaku do Doliny Pięciu Stawów, w lecie nieoznakowany. Z okolic kotła opadają do doliny Skrajny i Zadni Litworowy Żleb.

Krajobraz samej Doliny Roztoki różni się od widoków w Dolinie Pięciu Stawów. Dnem doliny płynie potok Roztoka – dopływ Białki wypływający z Wielkiego Stawu Polskiego. W odległości ok. 120 m od tego stawu potok tworzy najwyższy polski wodospad, Siklawę. Od dołu dolinę ogranicza ciąg mniejszych wodospadów – Wodogrzmoty Mickiewicza, położone ok. 1 km od ujścia Roztoki do Białki.

Do wysokości ok. 1370 m n.p.m. rośnie las świerkowy, który wyżej przechodzi w bór limbowy poprzetykany modrzewiem. Jest to jeden z najlepiej zachowanych w Tatrach naturalnych lasów, wiek wielu świerków przekracza 300 lat, a niektórych nawet 400 lat. Zbocza ciągnących się wzdłuż doliny grzbietów przecinają liczne żleby, z których wiosną schodzą lawiny aż do dna doliny. W żlebach i poniżej nich znajdują się osypiska piargów. Lasy poszarpane są pasami lawinisk i poprzecinane widocznymi urwiskami skalnymi. Latem zbocza gór zdobią gęste oploty kosodrzewiny, wśród której rośnie rzadki w Polsce jarząb nieszpułkowy. Stwierdzono też występowania gnidosza Hacqueta – rosliny w Polsce występującej tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach. Dno doliny pokrywa miejscami kosodrzewina poprzetykana jarzębiną i barwnymi plamami kwitnących roślin. Potok już na wysokości polany Nowa Roztoka (znajduje się na niej szałas) płynie kaskadami z średnim spadkiem 110 m/km. Jest to teren ścisłego rezerwatu przyrody, ostoja jeleni, kozic i niedźwiedzi.

Na przełęczy, przy żlebie, zainstalowano urządzenie wyciągowe łączące ją z drogą w Dolinie Roztoki. Wyciąg ułatwia zaopatrzenie schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów.

Droga Doliną Roztoki do Doliny Pięciu Stawów Polskich była uczęszczana od dawna. W XIX wieku byli tu Stanisław Staszic, Seweryn Goszczyński, Ludwik Zejszner, być może także już ojciec Gabriel Rzączyński pod koniec XVII wieku. Szlak prowadzący doliną został oznakowany w 1899 r.

Poniżej Doliny Roztoki, w Dolinie Białki, na polanie Stara Roztoka zbudowano w 1876 schronisko im. Wincentego Pola.

Dolina Roztoki
Foto Galeria