Kościół pw świętego Ducha w Wilnie

Kościół Świętego Ducha w Wilnie
Foto Galeria

Kościół Świętego Ducha w Wilnie i klasztor dominikanów – późnobarokowa świątynia katolicka na Starym Mieście w Wilnie (ul. Dominikonu 8), z lat 1753–1770.

Pierwsza informacja o pobycie dominikanów w Wilnie pochodzi z 1321 r., z czasów Giedymina, nie wiemy jednak ani w którym konkretnie miejscu się osiedlili, ani jak długo przebywali w pogańskim jeszcze mieście. Wedle tradycji pierwszy kościół znajdujący się w tym miejscu został ufundowany w czasach Jagiełły i Witolda. W 1501 r. kościół został przez Aleksandra Jagiellończyka przekazany dominikanom. Gotyckie zabudowania spaliły się na początku XVII w. Kolejny, barokowy, ale jeszcze nieukończony klasztor został spalony w 1655 r. przez wojska moskiewskie podczas wojny polsko-rosyjskiej. Kolejną świątynie dominikanie wznieśli w latach 1679–1688, jednak w latach 1726, 1748, 1758 została ona zniszczona przez kolejne pożary.

W 2. połowie XVIII w., na zrębie dawnych murów wzniesiona została nowa, późnobarokowa świątynia. W odróżnieniu od większości świątyń wileńskich nie był on nigdy zamknięty i przetrwał jako katolicki obiekt sakralny zarówno czasy zaborów (część kościołów zamieniono wtedy na cerkwie prawosławne), jak i czasy sowieckie. W latach dziewięćdziesiątych XX w. został przejęty przez dominikanów z polskiej prowincji tegoż zakonu. Obecnie jest to tzw. kościół polski – jest jedynym, w którym nie sprawuje się liturgii w języku litewskim.

W 1948 r. z zamykanego wtedy kościoła św. Michała został przeniesiony do kościoła św. Ducha obraz obraz Jezusa Miłosiernego. Jest to obraz namalowany w 1934 r. przez wileńskiego artystę Eugeniusza Kazimirowskiego według wskazówek s. Faustyny Kowalskiej. Po kilku miesiącach został on jednak wywieziony do wsi Nowa Ruda. W latach 1987–2005, staraniem pracującego wówczas w Wilnie ks. Tadeusza Kondrusiewicza, obraz ten ponownie znalazł się w bocznym ołtarzu w kościele św. Ducha, gdzie stał się celem pielgrzymek. W 2005 r. decyzją metropolity wileńskiego kard. Bačkisa obraz został przeniesiony do kościoła św. Trójcy.

W 1993 r. w kościele św. Ducha Jan Paweł II spotkał się z Polakami.

Architektem projektującym świątynię był działający w tym czasie w Wilnie Jan Krzysztof Glaubitz. Ponieważ świątynia jest wciśnięta między zwartą zabudowę ulicy oraz budynek klasztoru, Glaubitz nie mógł wznieść typowej dla wileńskiego baroku dwuwieżowej fasady. Imponujący efekt uzyskał przez zakończenie nawy i transeptu rokokowymi szczytami, a na przecięciu nawy i transeptu usadowił wysoką na 51 metrów kopułę z dwustopniową obudową. Dzięki temu zabiegowi kościół widziany z pewnej odległości, np. w panoramie miasta z jednego ze wzgórz, jest jedną z najbardziej okazałych i charakterystycznych budowli. Od strony ulicy widoczny jest jedynie rokokowy portal z herbem Rzeczypospolitej i Wazów.

Autorem dekoracji wnętrza był Franciszek Ignacy Hoffer. Jest to jednolita, bogata w sztukaterie rokokowa kompozycja. Poszczególne elementy wystroju zdają się wzajemnie przenikać, wypełniając całą przestrzeń świątyni. Na wyposażenie wnętrza składa się 16 rokokowych ołtarzy o znacznych rozmiarach. Główny ołtarz przedstawia Trójcę Świętą: błogosławiący Bóg Ojciec jest umieszczony w górnej części ołtarza, Jezus na krzyżu w centralnej a Duch Święty w postaci gołębicy na dole, nad tabernakulum. Godna zauważenia jest ambona połączona w jedną całość z konfesjonałem. W tylnej części kościoła zachowały się dwa ocalałe z pożarów XVIII-wieczne portrety przedstawiające króla Aleksandra Jagiellończyka oraz jego spowiednika, ks. Korczaka na tle pierwszej, gotyckiej jeszcze świątyni.

Na chórze muzycznym kościoła znajdują się organy z 1776 r. sprowadzone z Królewca. Jest to najstarszy zachowany instrument na Litwie. Mają ponad dwieście lat - pochodzą z epoki baroku. Mimo, że są powszechnie uznane jako najbardziej imponujące dzieło Caspariniego ciągle czekają na renowację. Z powodu złego stanu technicznego używane są okazyjnie.

Trójkondygnacyjne, barokowe budynki klasztorne z lat 1749-1776 przylegają do frontowej ściany kościoła, tworząc z nim jedną budowlę. Są one wzniesione na planie kwadratu wokół wewnętrznego wirydarza. W krużgankach klasztornych zachowały się XVIII-wieczne freski. Zakon dominikański został usunięty z Wilna przez Rosjan przed połową XIX w., a w pomieszczeniach klasztornych urządzono więzienie, w którym przetrzymywano m.in. uczestników powstania styczniowego. W okresie międzywojennym stały się one siedzibą urzędów miejskich. Obecnie pomieszczenia klasztorne znajdują się w bardzo złym stanie. Pod klasztorem znajdują się rozległe podziemia, które w okresie międzywojennym były dostępne dla zwiedzających.

źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Awi%C4%99tego_Ducha_w_Wilnie